Daktyle - źródło energii

Słodkie jak cukierki daktyle w przeciwieństwie do łakoci z rafinowanego cukru są bogate w składniki odżywcze. Mieszkańcy pustyni od tysięcy lat wykorzystują pożywne owoce palmy daktylowej jako sprzyjający długowieczności pokarm i lekarstwo. Daktyle przywracają siłę i wigor osobom osłabionym, niedożywionym, przemęczonym, ciężko pracującym fizycznie i umysłowo, spowalniają również procesy starzenia. Mają działanie wzmacniające organizm, lekko przeczyszczające, przeciwzapalne, neuroprotekcyjne, przeciwwrzodowe. Powinny być szeroko propagowane jako wartościowy pokarm dla dzieci, młodzieży, sportowców, osób starszych, przewlekle chorych, rekonwalescentów, ale również zdrowych dorosłych.

KRÓLOWA OAZY

Daktylowiec właściwy (Phoenix dactylifera L.) jest palmą osiągającą 30 m wysokości o wielkich pierzastych liściach, rozpowszechnioną przede wszystkim na Bliskim Wschodzie i w północnej Afryce. Należy do najdawniej uprawianych drzew, niezwykle cenionych w pustynnych rejonach. Arabowie nazywają palmę daktylową królową oazy. Często była jedyną żywicielką ludów pustyni, podobnie jak palma kokosowa dla mieszkańców Oceanii. Beduinom wędrującym przez pustynię za całodzienny pokarm musiała wystarczyć garść suszonych daktyli długo przetrzymywanych w ustach. Jeden daktylowiec daje rocznie 100 - 200 kg słodkich, niezwykle pożywnych owoców zawierających podłużne nasienie. Zgodnie z arabskim powiedzeniem palma daktylowa dostarcza więcej pożytków niż jest dni w roku. Daje cień w upalnym klimacie, pokarm dla ludzi, paszę dla wielbłądów i osłów, budulec, opał, włókna z liści używane są do sporządzania sznurków i plecionek, ma także wysokie walory dekoracyjne. Można przeżyć wiele miesięcy bez szkody dla zdrowia jedząc wyłącznie daktyle popijane wodą.

ZAWIERAJĄ ,,DOBRE’’ CUKRY

Daktyle często pozostają na drzewach do wyschnięcia. Im bardziej suche daktyle, tym są słodsze. Po wysuszeniu nadają się do długotrwałego przechowywania. Istnieje mnóstwo odmian różniących się konsystencją, smakiem, kształtem, barwą owoców. Zawartość łatwo przyswajalnych cukrów (glukoza, fruktoza, sacharoza) w dojrzałych suszonych daktylach wynosi około 50 - 75 proc. Daktyle są dobrym źródłem włókien roślinnych rozpuszczalnych i nierozpuszczalnych. Dostarczają trochę białka, aminokwasów (w tym tryptofanu hamującego procesy starzenia się komórek oraz kwasu glutaminowego zapobiegającego owrzodzeniom układu pokarmowego), kwasu salicylowego, flawonoidów (luteolina, kwercetyna, apigenina), sporo składników mineralnych: potasu, żelaza, wapnia, magnezu, fosforu, cynku, siarki, miedzi, selenu, kobaltu oraz witamin, w tym prowitaminy A i witamin z grupy B (szczególnie niacyny). Skórka owoców jest zasobna w polifenole.

DAKTYLE W KUCHNI

Daktyle mogą być spożywane w stanie świeżym lub po wysuszeniu, ugotowaniu czy upieczeniu. Z soku świeżych owoców przyrządza się daktylowy syrop zastępujący miód. Mąkę ze specjalnych odmian wykorzystuje się w połączeniu ze zwykłą mąką do wypieku chleba. Z prażonych zmielonych nasion uzyskuje się namiastkę kawy. W północnej Afryce daktyle dodaje się nawet do mięsnych sosów, potraw typu tagine (aromatyczny gulasz) czy curry. Dobrze pasują do serów. W Polsce zwykle jada się daktyle ot tak, z ręki, lub dodaje do ciast albo deserów. Świeże daktyle nie zawsze są u nas dostępne, ale w prawie każdym sklepie można kupić niedrogie suszone daktyle, paczkowane lub na wagę, zwykle pozbawione pestek. Lepiej zjeść kilka daktyli dziennie zamiast słodyczy dostarczających ,,pustych’’ węglowodanów. Suszone daktyle z uwagi na wysoką zawartość cukru można przechowywać długo nawet w temperaturze pokojowej, w miarę możliwości jednak trzymajmy je w lodówce. Daktyle należy myć przed spożyciem (suche i świeże).

ZASTOSOWANIE

BEZSENNOŚĆ. Spożycie przed snem kilku bogatych w cukry daktyli ułatwia zasypianie.

DLA DZIECI. Daktyle zawierają łatwo przyswajalne naturalne cukry, bezpieczne dla dzieci i niemowląt. W krajach arabskich są pierwszym pokarmem niemowlęcia po mleku matki. Dla starszych dzieci można miksować namoczone daktyle z mlekiem i wiórkami kokosowymi. Należą do najlepszych środków sprzyjających prawidłowemu rozwojowi mięśni, podobnie wzmacniają kości i zęby. Wspomagają pracę układu odpornościowego, dzięki czemu rosnący organizm lżej przechodzi choroby zakaźne. Na Bliskim Wschodzie pastę z daktyli i miodu podawano dzieciom kilka razy dziennie w leczeniu biegunek i czerwonki (nie należy stosować miodu u dzieci do 1 roku życia). Kawałki daktyli podawano maluchom do żucia przy wyrzynaniu się zębów. Obecnie dietetycy zalecają je dzieciom nerwowym i nadpobudliwym. Daktyle znakomicie zastępują słodycze z rafinowanego cukru.

NIEDOKRWISTOŚĆ. Wysoka zawartość związków mineralnych w daktylach sprawia, że są idealnym pokarmem dla osób cierpiących na anemię, szczególnie kobiet o wątłej budowie ciała. Zauważalnie zwiększają energię i siłę, likwidują uczucie zmęczenia.

POPRAWA WZROKU. Zauważono, że regularne jedzenie daktyli korzystnie wpływa na narząd wzroku: zmniejsza zmęczenie oczu, poprawia widzenie nocne — co może być spowodowane zawartością prowitaminy A w owocach. W medycynie ajurwedyjskiej wykorzystuje się daktyle w leczeniu zmętnienia rogówki oka upośledzającego widzenie.

PORÓD. Arabskie kobiety jedzą daktyle przed porodem, podczas porodu i po porodzie. Spożywanie daktyli jako łagodnego naturalnego środka przeczyszczającego zaleca się w krajach arabskich ciężarnym przed porodem w celu oczyszczenia organizmu, a także dla dostarczenia przyszłej matce składników odżywczych i energii. Uważa się, że pomagają zapobiegać poronieniom. Spożywane przed porodem tonizują mięśnie macicy, zwiększają siłę skurczów, co ułatwia i przyspiesza poród, czyni go mniej bolesnym i mniej traumatycznym. Jedzone po porodzie zwiększają laktację, poprawiają samopoczucie kobiety, dodają sił, zmniejszają ryzyko wystąpienia depresji poporodowej.

PRZEZIĘBIENIE. Daktyle zawierają trochę naturalnego kwasu salicylowego, dzięki czemu mają działanie zbliżone do aspiryny, pozbawione jednak skutków ubocznych. Syrop z daktyli stosuje się przy przeziębieniach, zapaleniu oskrzeli, grypie jako środek wykrztuśny, łagodzący ból gardła, przeciwzapalny i przeciwbólowy. Można namoczyć na noc 10 daktyli w 0,5 l wody, rano zagotować i zmiksować. Jeszcze bardziej skuteczny będzie taki syrop z dodatkiem anyżku lub kopru włoskiego.

WZDĘCIA, NIESTRAWNOŚĆ. Aby zapobiec gromadzeniu się gazów w jelitach należy jeść daktyle z nasionami czarnuszki.

ZDROWE SERCE. Daktyle zaleca się jadać regularnie przy problemach z układem krwionośnym. Wystarczy kilka sztuk dziennie. Dzięki zawartości łatwo przyswajalnych cukrów działają na serce wzmacniająco i tonizująco. Zawierają kwas salicylowy o działaniu podobnym do aspiryny, dzięki czemu rozrzedzają krew i chronią naczynia krwionośne przed miażdżycą. Stwierdzono, że Beduini regularnie jedzący daktyle wyjątkowo rzadko zapadają na choroby serca i nowotwory. W badaniach dowiedziono, że spożywanie daktyli zwiększa zawartość przeciwutleniaczy w osoczu krwi, co powoduje działanie przeciwmutagenne. Ponadto są one zasobne w związki potasu, dlatego mogą być stosowane obok bananów przez osoby zażywające środki moczopędne (wypłukujące biopierwiastki z organizmu) przy przewlekłej niewydolności serca. Trzeba jednak pamiętać, że zawierają kilkakrotnie więcej kalorii niż banany.

ZWIĘKSZENIE PŁODNOŚCI. Słodkie, pożywne daktyle korzystnie wpływają na potencję, zwiększają ilość spermy. Dla lepszego efektu można zmiksować daktyle z jogurtem czy mlekiem (np. kokosowym) i miodem, albo z masłem klarowanym, przyprawić szczyptą cynamonu, imbiru, szafranu czy kardamonu. Taki napój wzmacnia organizm i dostarcza energii, a dodatkowo wzmacnia odporność i oczyszcza organizm z toksyn.

PRZECIWWSKAZANIA

Daktyle z uwagi na wysoką zawartość cukru nie są zalecane dla diabetyków i cierpiących na drożdżycę. Osoby z nadwagą powinny ograniczać spożywanie daktyli.

Małgorzata Godlewska